Kabotaj Kanunu

 KABOTAJ KANUNU İLE ÖNGÖRÜLMÜŞ ESASLAR ŞUNLARDIR:

A. Gemiler 

a. Türk Gemileri 
Türk kıyılarının bir noktasından diğer noktasına yük ve yolcu alıp nakletmek ve kıyılarda, limanlar içinde veya arasında römorkaj ve pilotaj (kılavuzluk) ve hangi nitelikte olursa olsun bütün liman hizmetlerini ifa, yalnız
Türk Bayrağını taşıyan gemi ve taşıtlara hasredilmiştir. Türk Bayrağı taşıma iznini TTK, 824/2 gereğince geçici olarak (en çok iki yıl için) almış bulunan gemi, sözkonusu izin süresince TTK, 825 gereği Türk Bayrağı taşımak hakkını ve hatta Türk gemisi niteliğini almış bulunduğundan kabotaj seferleri yönünden gerekli birinci koşulun (Türk Bayrağı taşımak koşulunun) bu gemiler için dahi gerçekleştiği sonucu doğar. Karşıt kavram yolu ile de TTK.824/1 de yazılı durumda, yani Türk gemisine geçici olarak yabancı bayrak çekilmiş bulunulması halinde izin süresince geminin kabotaj seferi hakkından yararlanamayacağı hükmüne varmak gerekir. 

b. Yabancı Gemiler 
Bu gemiler sadece yabancı memleketten aldıkları yolcu ve hamuleyi Türk limanlarına çıkarabilir ve Türk limanlarından yabancı limanlara gidecek yolcu ve hamuleyi alabilir. 

B. Kişiler 

a. Türk Vatandaşları 
Türkiye’de nehir, göller ve Marmara havzası ile Boğazlar ve bütün karasuları ve karasularına dahil körfez, liman, köy vesairede vapur, römorkor, istimbot, motorbot, mavna, salapurya, sandal, kayık velhasıl makine, yelken ve kürekle hareket eden büyük taşıtlar ve saire ile duran ve yüzen araçlar bulundurmak ve bunlarla seyrüsefer ve nakliyat ameliyesinde bulunmak suretiyle ticaret hakkı, yalnız Türk TEBasına aittir. Kabotaj Kanunu’nun 2 inci maddesinde yer alan “Türk Teb’ası” deyimi üzerinde bir açıklama şöyle gereklidir: Seyrüsefer ve nakliyat icra etmek suretiyle ticari faaliyette bulunan gerçek kişi tek ise bunun birden fazla ise hepsinin Türk olması şarttır. Bir Türk gemisinin yabancılar tarafından kiralanarak kabotaj seferlerinde kullanılması da yasak kapsamına girer. Burada önemli olan, yükle ilgililere karşı kimin taşıyan olarak gözüktüğü değil, seyrüsefer ve nakliyat icra etmek suretiyle kimin ticaret yapmakta olduğudur. Nitekim Kabotaj Kanunu, 2 de seyrüsefer ve nakliyat icra etmek suretiyle ticaret hakkının yalnız teb’asına özgü bulunduğu açıklanmıştır. Seyrüsefer ve nakliyat icra eden bir tüzel kişi ise bunun bir Türk tüzel kişisi olmasının gerekeceği açıktır. Ancak bu tüzel kişi bir anonim şirketse pay sahipleri ve limited şirket ortakları arasında bir yabancı bulunuyorsa durum nedir? Bu konudaki 25 Şubat 1928 tarihli ve 403 sayılı Tefsir kararı’nda, seyrüsefer ve nakliyat icra etmek suretiyle ticaret hakkının sadece Türk teb’asına hasredildiği hususunda Kabotaj Kanunu’nun 2 inci maddesinde açıklık bulunduğu noktasında hareket edilerek sözkonusu pay sahipleri ve ortakların tümünün Türk olması gerektiği açıklanmıştır. 

b. Yabancılar 
Hükümet, geçici olarak ve kendileri için ücret veya iştirak payı söz konusu bulunmamak üzere yabancı kurtarma gemilerinin çalışmalarına ve Türk kurtarma gemilerinde yabancı uzman, kaptan ve tayfa çalıştırılmasına izin verilebilir. 

C. Yasaklama ve Cezalar 

a. Yabancı Gemiler 
Kabotaj Kanunu hükümlerine aykırı şekilde Türk limanları arasında kabotaj yapan yabancı gemi ve teknelerden bin liradan onbin liraya kadar para cezası tahsil olunur. Ayrıca sözü geçen gemi veya tekne Türkiye limanları için hamule ve yolcu almak ve çıkarmaktan altı aydan bir yıla kadar men olunur. İş bu men keyfiyeti, kanuna aykırı hareket eden şahıs ve şahıslarla ilgili şirkete ait diğer gemileri de kapsar. 

b. Yabancılar 
Kabotaj Kanunu’na aykırı olarak Türk vatandaşlarına ait haklardan birini icraya yönelen yabancılar, yüz liradan bin liraya kadar para cezası ve bir aydan üç aya kadar hapis cezası ile cezalandırılırlar. 

T.C. YARGITAY 11. HUKUK DAİRESİ, E. 1970/629, K. 1970/4935, T. 8.12.1970 
• KURTARMA VE YARDIM (Türk Gemilerinin Tekel Hakkı) 
• TİCARİ MAKSAT (Kurtarmaya Katılan Yabancı Geminin Kabotaj ve Tekel Hakkını İhlal Etmiş Olması) • KABOTAJ VE TEKEL HAKKI (Türk Karasularındaki Kurtarma Faaliyetleri) 

ÖZET : Türk karasuları içinde münhasıran türk bayrağı taşıyan gemiler kurtarma- yardım yapabilir. Denizcilik bankasının kurtarma-yardım tekel hakkı ihlal edilirse, bankanın tazminat isteme hakkı doğar. Kurtarmaya "p" tahlisiye gemisinin iştirak etmesi, olayda, ticari bir kasıt bulunduğunu açıkça gösterir. 

DAVA : Taraflar arasındaki davanın İstanbul Asliye 4. Ticaret Mahkemesince görülerek husumet yönünden davanın reddine dair verilen 26.11.1969 tarih ve 580/482 sayılı hükmün duruşmalı olarak temyizen tetkiki davacı avukatı tarafından istenmiş olmakla duruşma için tayin edilen günde davacı avukatı T.B. ile davalı avukatı N.G. gelip temyiz dilekçesinin süresi içinde verildiği anlaşıldıktan ve hazır bulunan taraflar avukatları dinlendikten sonra vaktin darlığından ötürü işin incelenerek karara bağlanması başka güne bırakılmıştı. Bu kerre dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra işin gereği konuşulup düşünüldü: 

KARAR : 875 sayılı Kabotaj kanunu gereğince kurtarma ve yardım işleri, Türk karasuları dahilinde münhasıran Türk gemileri tarafından yapılabilir. 5842 sayılı kanun, bu işleri davacı Denizcilik Bankasının tekeline vermiştir. Davalı işletmenin dosyada mevcut 22.5.1968 günlü yazısından anlaşılacağı üzere, Türk Karasularında kurtarma ve yardım işlerine iştirak eden yabancı gemiler arasında "P" tahlisiye gemisi de bulunmaktadır. Bu itibarla, davacı bankanın kurtarma teklifinin reddedilmesi ve kurtarmaya tahlisiye gemisinin iştirak etmiş bulunması, mezkur kanunlardan doğan kabotaj ve tekel haklarının ihlal edilmiş olduğunu ve bu ihlalde aynı zamanda ticari bir kasıt bulunduğunu, açıkça göstermektedir. O halde mahkemece davacı bankanın tazminat talebinin kabulü gerekirken aksine düşüncelerle yazılı şekilde davanın reddine kararı verilmesi kanuna aykırıdır. SONUÇ : Yukarıda yazılı sebeplerden dolayı davacının temyiz itirazlarının kabulü ile hükmün BOZULMASINA, tarif gereğince 850 lira duruşma avukatlık ücretinin davalıdan alınarak davacıya verilmesine ve ödediği ... lira peşin harcının isteği halinde temyiz edene iadesine 8.12.1970 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.